Wat zijn Piwi druiven precies?

PI-WI staat voor pilzwiderstandsfähig, Duits voor schimmelresistent. Het gaat om druivenrassen die door klassieke kruisingen beter bestand zijn tegen meeldauw en valse meeldauw. Daardoor zijn minder fungiciden nodig en is de impact op bodem en omgeving kleiner.

Belangrijk om misverstanden te vermijden: PI-WI-druiven zijn niet genetisch gemodificeerd. Het zijn zorgvuldig geselecteerde kruisingen die passen binnen traditionele wijnbouw, maar met een moderner doel.

Hoe wordt een PIWI druif 'gemaakt'? 

Bouw in 5 stappen jouw eigen PIWI druif

Stap één: ouders kiezen
Veredelaars kiezen twee soorten ouders. De ene is meestal Vitis vinifera, de klassieke wijndruif die goede smaak en wijnkwaliteit levert.

De andere ouder draagt natuurlijke resistentie tegen schimmels. Die resistentie komt vaak uit wilde Amerikaanse of Aziatische druivensoorten, omdat die duizenden jaren met schimmeldruk hebben leren leven.

Bij moderne PIWI’s is die “andere druif” meestal geen wilde soort meer, maar een eerder gekruiste hybride die al grotendeels vinifera is. Na meerdere terugkruisingen bestaat zo’n PIWI genetisch vaak voor 95–99 procent uit Vitis vinifera. De resistente genen zijn klein in aantal, maar effect groot. Voorheen hadden PIWI-rassen een slecht imago, omdat deze bijvoorbeeld naar kauwgom roken. Inmiddels zijn PIWI-rassen al zo ver ontwikkeld dat een ras die nare bijwerkingen zelden meer vertoond. 

Stap twee: gecontroleerde bestuiving
In het voorjaar worden bloeiwijzen van de moederplant handmatig bestoven met stuifmeel van de vaderplant. De bloem wordt afgeschermd zodat geen andere bestuiving plaatsvindt. 

Stap drie: zaden, heel veel zaden
Uit één kruising komen tientallen tot honderden zaailingen voort. Die zien er genetisch allemaal anders uit. De meeste zijn meteen onbruikbaar. Er wordt doorontwikkeld met de bruikbare zaailingen. 

Stap vier: jaren testen in de wijngaard
De jonge planten worden uitgeplant en meerdere jaren gevolgd. Men kijkt naar ziektedruk, groeikracht, opbrengst, rijping en vooral smaak. Veel planten vallen hier alsnog af. We praten over tien tot vijftien jaar voordat iemand durft te zeggen: deze kan wijn maken. Dan wordt het alsnog spannend, maakt deze druif ook wijn die smaakt?

Stap vijf: terugkruisen voor kwaliteit
Om de smaak “vinifera-achtig” te houden, wordt vaak meerdere keren teruggekruist met Vitis vinifera. Zo blijft de schimmelresistentie behouden, terwijl ongewenste aroma’s verdwijnen. Dit is de reden dat moderne PIWI-rassen veel beter smaken dan oudere hybriden.

Stap zes: selectie en registratie
Alleen rassen die stabiel presteren en herhaalbare kwaliteit leveren, worden officieel geregistreerd en verspreid. Veel kruisingen halen dit punt nooit. 

In welke landen vind je PIWI? 

Hieronder vind je een mooie verdeling van PI-WI druiven per land. Over enkele druiven geven we wat meer informatie. 

PIWI is in opkomst en dat zie je aan de onderstaande tabel. Maar liefst 40% van de verbouwde druivensoorten uit Duitsland is een PIWI-ras!

PI-WI-druiven in Duitsland

Duitsland is koploper in ontwikkeling en gebruik van PI-WI. Zowel onderzoeksinstellingen als wijnmakers hebben veel praktijkervaring opgebouwd.

• Regent – rood, fruitig en toegankelijk
• Solaris – wit, aromatisch en zeer vroeg rijpend
• Johanniter – strak, verwant aan Riesling in stijl
• Souvignier Gris – volwaardig alternatief voor Pinot Gris (zie het kopje Nederland voor een uitgebreide uitleg. 

Cabernet Blanc

PI-WI-druiven in Italië

In Italië worden PI-WI-rassen vooral toegepast in koelere en vochtige regio’s zoals Alto Adige en Trentino. De aanpak is praktisch: werkt het in de wijngaard, dan krijgt het een kans.

• Bronner – wit, mineraal en elegant
• Solaris – krachtig wit met goede rijpheid
• Cabernet Cortis – gestructureerd rood, vaak in blends

PI-WI-druiven in Frankrijk

Frankrijk was lange tijd terughoudend, maar onderzoek en regelgeving bewegen mee. Nieuwe rassen zijn ontwikkeld met focus op kwaliteit en toepasbaarheid binnen Franse wijnwetgeving.

• Artaban – rood, geschikt voor Bordeaux-achtige stijlen
• Floreal – wit, aromatisch en fris
• Vidoc – rood met structuur en kleur
• Voltis – ontwikkeld voor duurzaamheid en balans

PI-WI-druiven in Nederland

Voor Nederland zijn PI-WI-rassen nauwelijks een keuze, maar meer een voorwaarde voor consistente wijnbouw. Het klimaat maakt klassieke druiven verbouwen risicovol. Dit is waarom je veel druiven niet kent uit de Nederlandse wijnbouw. 

Enkele druiven die heel veel in Nederland staan aangeplant zijn: 

Souvignier Gris

Souvignier Gris is een moderne PIWI-druif die vooral wordt aangeplant omdat hij technisch klopt en sensorisch serieus kan zijn. De druif is in 1983 in Freiburg gekruist door Norbert Becker. Ouders: Cabernet Sauvignon × Bronner. Bronner zelf is al een PIWI, waardoor Souvignier Gris goede schimmelresistentie heeft zonder ver weg te raken van vinifera-kwaliteit.

In de wijngaard is hij betrouwbaar. Hij heeft een goede weerstand tegen meeldauw en valse meeldauw, vraagt weinig tot geen fungiciden en rijpt relatief laat, wat hem geschikt maakt voor langere groeiseizoenen. De opbrengst is gemiddeld en goed te sturen, wat kwaliteit mogelijk maakt zonder extreme ingrepen.

Stilistisch zit Souvignier Gris tussen Pinot Gris en Chardonnay. Verwacht rijp geel fruit, soms peer of appel, een lichte kruidigheid en voldoende zuurgraad om niet log te worden. De schil heeft een grijs-roze tint, wat korte schilinweking interessant maakt voor meer structuur of een licht koperkleurige wijn.

In de kelder is hij flexibel. Hij kan strak en fris worden vergist in staal, maar houtgebruik werkt ook als het subtiel blijft. Sommige producenten maken er oranje wijnen of gastronomische stijlen van, juist omdat de druif structuur kan dragen. Geografisch zie je hem vooral in Duitsland, Zwitserland, Oostenrijk en Nederland. In Nederland is hij een van de weinige rassen die consistent kwaliteit kan leveren in natte jaren, wat hem populair maakt bij  wijnmakers.

Tekst gaat verder onder de afbeelding van druiventrossen van de Sauvignier Gris. 

• Regent – rood met voldoende rijpheid
• Cabernet Cortis – geschikt voor koel klimaat rood

Voorbeeld: Wijngaard de Genenberg

Een mooi voorbeeld van een wijngaard die werkt met PIWI druivenrassen is wijngaard de Genenberg.  Souvignier Gris, Helios, Satin Noir zijn enkele van de PIWI rassen die wijnmaker Peter gebruikt. 

Waarom PI-WI ertoe doet

Er zijn talloze voordelen van PIWI druiven. Hierstaan enkele PIWI druiven op een rij. 

• Minder chemicaliën: resistentie tegen schimmels betekent veel minder fungicidebespuitingen. Hierdoor is het voor een wijnboer ook gemakkelijker om een biologisch/organisch certificaat aan te vragen. 

• Lagere productiekosten: minder werk in de wijngaard en minder materiaalgebruik.

• Betere duurzaamheid: minder impact op bodem, water en omgeving. Hoezo? Dit heeft alles te maken met de schimmelresistentie. Hierdoor hoeft er veel minder met koper en andere chemicaliën gespoten te worden. 

• Meer zekerheid: oogst is minder afhankelijk van natte of vochtig weerjaar. Omdat de druiven beter resistent zijn tegen schimmels. 

• Snellere rijping in koelere klimaten: sommige PIWI’s rijpen eerder, wat de opbrengst verbetert in noordelijke gebieden.

• Ondersteuning van nieuwe wijngebieden: maakt wijnbouw mogelijk op plekken waar klassieke druiven te risicovol zijn. Door 'PIWI's' schuift het wijnterrein steeds een beetje verder op.